redakcja@terazgorlice.pl

Maria Wirchniańska w Ruskiej Bursie: Co łączy i dzieli Polaków i Łemków?

Dnia 15 grudnia 2013 roku w Ruskiej Bursie w Gorlicach odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Warsztaty weselne”. W poprzednich edycjach uczestnicy mówili o obrzędach i zwyczajach weselnych, omawiali role i zadania weselnego drużby oraz wspólnie przypominali sobie weselne przyśpiewki służące do odtworzenia prawdziwego tradycyjnego łemkowskiego wesela.

Maria Wirchniańska - fot. Facebook

Maria Wirchniańska – fot. Facebook

Tym razem ze względu na okres postu spotkanie miało bardziej wyciszony i mniej weselny charakter. Przybrało ono formę wykładu połączonego z późniejszą dyskusją. Zaproszonym gościem i prelegentką była Maria Wirchniańska z Gładyszowa, uczennica Liceum Ogólnokształcącego im. St. Wyspiańskiego w Bieczu laureatka XVII edycji konkursu Historia Bliska, którego organizatorem był Ośrodek KARTA. Konkursowy temat to: Polacy-Sąsiedzi po II wojnie światowej: przeciw sobie, obok siebie, razem… Oczami i słowem naszej laureatki przybrał on następującą formę: Gładyszowskie polsko-łemkowskie noce i dnie po drugiej wojnie światowej.

Ogólnie mówiąc tematem pracy były relacje Polaków i Łemków opisane na przykładzie wsi Gładyszów, rodzinnej miejscowości autorki pracy. Autorka porusza tutaj sprawy dla niej bliskie, które dotyczą jej bezpośrednio. Zdecydowała się wziąć udział w konkursie, gdyż jest miłośniczką historii, szczególnie tej lokalnej, a bogata rodzinna historia i wiele starych dokumentów, jakie zachowały się w domowym archiwum, dały dodatkową motywację i pomysł na realizację tematu. Wymogiem konkursu było w jak najmniejszym stopniu korzystać z wydanych już publikacji. Największą wartość miały prace oparte na dokumentach archiwalnych, nieznanych szerszej publice oraz na żywych wspomnieniach. Praca dzieliła się na cztery główne tematy na przykładzie, których przedstawione zostały stosunki polsko-łemkowskie:

  1. Akcja „Wisła” okresem polsko-łemkowskiej burzy.
  2. Gładyszowianie i ich wyznania na przestrzeni powojennych lat.
  3. Polsko-łemkowskie stosunki po roku 1957.
  4. „Eleos” Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji przemysko-nowosądeckiej.

Nagroda, którą zdobyła młoda przedstawicielka łemkowskiej inteligencji, zainspirowała organizatora warsztatów Mirosława Pełechacza do podjęcia tematu dwukulturowych, czy powszechnie nazywanych mieszanymi, wesel. I choć po spotkaniu pojawiły się słowa krytyki ze strony niektórych Łemków, że rozważania tego typu są krokiem do asymilacji, to jednak od problemu nie możemy uciekać. Zarówno my Polacy, jak i Łemkowie.

Coraz częściej te dwie piękne kultury łączą się ze sobą za sprawą miłości dwojga ludzi. I choć często Ci młodzi potrafiliby znaleźć wspólny język i znaleźć rozwiązanie dla połączenia tych dwu kultur, to jednak rodzina staje się barierą do szczęścia i porozumienia. Na szczęście wśród bursianych gości znaleźli się bardzo dojrzali i rozsądni ludzie, przedstawiciele obu narodowości, którzy wspólnie ustalili, że kompromis i wzajemne poszanowanie obu kultur jest tutaj kluczem do sukcesu. I tak temat, który z pozoru wydawał się czymś trudnym do przejścia, przerodził się w przyjazną dyskusję. Rozmówcy szukali rozwiązań dla organizacji wesel dwóch kultur tak, aby tradycje jednych i drugich znalazły w nim swoje miejsce.

Na koniec chciałabym wrócić do pracy Marii Wirchniańskiej i ankiety, jaką głównie posiłkowała się w tworzeniu pracy. Poniżej przedstawiam w całości pytania, jakie zostały zadane osobom z otoczenia autorki. Zdecydowałam się zamieścić je w tym artykule, gdyż zdaję sobie sprawę, że pomimo upływu lat nasze stosunki wyglądają różnie. Sądzę, że każdy z nas powinien odpowiedzieć sobie sam przed sobą na niektóre z tych pytań i zastanowić się nad własną opinią. XXI wiek powinien być czasem, kiedy pamiętamy, ale szanujemy siebie, swoją kulturę, tradycję i historię.

PYTANIA DO WYWIADÓW:
  1. Czy zgodzi się Pani/Pan (Państwo) na rozmowę-wywiad, której treść będę mogła wykorzystać do napisania pracy na Konkurs „Historia Bliska” organizowany przez Ośrodek KARTA w Warszawie?
  2. Czy mogę prosić o Pani/Pana dane.
  3. Od jak dawna Pani/Pana rodzina mieszka w Gładyszowie? Skąd przybyła tutaj?
  4. Czy Pani/Pana rodzina miała wcześniej styczność z Łemkami/Polakami? (Polacy- zanim rodzina przyjechała do Gładyszowa)
  5. Jakie relacje panowały pomiędzy Pani/Pana najbliższa rodziną a Łemkami/Polakami? (W czym się to przejawiało?)
  6. Czy może Pani/Pan przytoczyć jakieś wydarzenia, które dowodzą, że te stosunki nie zawsze były dobre/złe?
  7. Jaki stosunek ma teraz Pani/Pana rodzina do ludności łemkowskiej/polskiej?
  8. Dzisiaj w Gładyszowie mieszkają wyznawcy trzech Kościołów: Rzymskokatolickiego, Greckokatolickiego i Prawosławnego. Jakie były stosunki między mieszkańcami Gładyszowa w latach 50-tych XX w.? (Tuż po II wojnie światowej)
  9. Jakie wydarzenie powojennej historii miało największy wpływ na ukształtowanie się stosunków polsko-łemkowskich?
  10. Gdyby dostała Pani/ dostał Pan szansę cofnięcia się do czasów powojennych i jeszcze raz można byłoby przeżyć wydarzenia z tamtych lat, czy widział by Pan/ Pani potrzebę dokonania jakichkolwiek zmian w stosunkach polsko-łemkowskich? (Jeśli tak, to co to mogłoby być?)
  11. Jakie Pani/Pana zdaniem są stosunki polsko-łemkowskie w obecnym życiu świeckim i religijnym? (Co ma na to wpływ?)
  12. Czy Pani/Pana zdaniem szkoła pomaga w budowaniu poprawnych stosunków polsko-łemkowskich?
  13. Czy jest Pani/Pan świadoma /świadomy różnic kulturowych? (Tradycja, język, religia) W czym te różnice uwidaczniają się najmocniej? (W tradycji, języku czy w religii?)
  14. Czy różnice należy raczej niwelować, usuwać czy je podkreślać? Dlaczego?
  15. Czy uważa Pani/Pan, że religia ma wpływ na stosunki polsko-łemkowskie?
  16. Czy media są pomocne w kształtowaniu dobrych relacji pomiędzy Polakami i Łemkami? (Czy zawsze tak było?)
  17. Co Pani/Pana zdaniem łączy Polaków i Łemków?
  18. Co według Pani/Pana dzieli Polaków i Łemków?

 

Podobne wpisy

Skomentuj

Pin It on Pinterest