Łemkowskie warsztaty wyszywania zorganizowała Ruska Bursa

8 grudnia 2013 roku w budynku Stowarzyszenia Ruska Bursa w Gorlicach odbyły się już po raz trzeci „Warsztaty wyszywania”. Jest to cykliczna impreza Stowarzyszenia, która od początku cieszyła się sporym zainteresowaniem nie tylko wśród łemkowskiej społeczności. Z roku na rok zauważamy co raz większą liczbę uczestników tych warsztatów, zarówno patrząc na liczbę twórców jak i publiki.

Warsztaty wyszywania w Ruskiej Bursie – fot. Andrzej Małecki

Warsztaty możemy więc śmiało uznać za imprezę międzynarodową zrzeszającą polskich i łemkowskich artystów. – Haft krzyżykowy to moja pasja od wielu lat, zaraziłam nią kilka koleżanek. Na naszych prywatnych spotkaniach zrodziła się myśl aby prace, które wykonujemy pokazać innym, wymienić się wzorami i pomysłami, po prostu trochę się pochwalić. Jak widać chętnych na oglądanie i podziwianie naszych prac nie brakuje – mówi Pani Halina Adamiak, główna organizatorka spotkań, która dzięki swojej pasji wypełnia bursiany budynek dziełami sztuki oraz gwarem „ochów” i „achów” publiczności.

Impreza rozpoczęła się od przeglądu setek prac. Wyszywanki zostały zaprezentowane przez 16 ich twórców, wśród których pojawiają się następujące nazwiska: Tylawska Anna, Młynar Maria, Nahacz Helena, Nikiel Bolesław, Barszcz Małgorzata, Peregrym Irena, Anna Klasek-Wisłocka, Thir Ewa, Ogrodowczyk Bogusława, Gambal Halina, SusannaMałecka-Jara, Marianna Jara, Gryboś Małgorzata, Anna Małecka, Halina Adamiak.

Jak można zauważyć, pośród szeregu Pań swoje prace zaprezentował również „rodzynek”, to znaczy jedyny mężczyzna, który w ten sposób zwrócił szczególne zainteresowanie nie tylko swoimi pracami, ale również swoją osobą. Gratulujemy talentu i pasji. Najstarsza z uczestniczek to Pani Irena Peregrym, która mimo swoich 87 lat z roku na rok przywozi nowe prace. Jako jedna z nielicznych już osób wyszywa bez gotowych wzorów na tzw. białym, czystym płótnie, co jest nie lada sztuką. Na stoiskach można było ujrzeć obrazy święte, ikony, motywy roślinne, krajobrazy, zwierzęta, bajkowe postaci, obrusy, poduszki, koszule, gorsety, bluzki, ornamenty, abstrakcje, świąteczne ozdoby i wiele innych. W pracach odnaleźć można było wzory z Łemkowyny, Huculszczyzny, Bukowiny i innych karpackich regionów.

Jak co roku w czasie imprezy obradowało jury w składzie: Marek Gurtat, Mirosława Gybej oraz Janina Maliniak, które miało ciężkie zadanie wyłonić laureatów konkursu, a jego tematem przewodnim był ornament. Po długich i trudnych obradach wyłoniono zwycięzców:

• I miejsce – Pani Bogusława Ogrodowczyk
• II miejsce – Pani Halina Adamiak
• III miejsce – Pani Anna Klasek-Wisłocka

Dodatkowo swoje prywatne nagrody ufundował właściciel pasmanterii, która znajduje się w Gorlicach przy ul. Mickiewicza Pan Marek Gurtat, który w ten sposób wyróżnił następujące osoby: Pani Halina Gambal, Pani Helena Nahacz i Pani Marianna Jara.

W czasie oglądania wystawy organizatorka zadbała, żeby odbiór sztuki nie odbywał się tylko w sposób wizualny. Całą uroczystość swoim cudownym śpiewem uświetniły: Susanna Jara-Małecka, która w tym roku wydała swoją solową płytę Wesnawesnoju. Towarzyszyły jej Marianna Jara, założycielka i kierownik zespołu „Widymo”, wraz z jedną z członkiń zespołu – Natalią Małecką. Dla tych, którzy w przyszłym roku chcieliby dołączyć do grona artystów prezentujących swoje prace i wziąć udział w konkursie, podajemy temat na następny rok: wyszywane ręczniki.

Ponieważ nie ma odniesienia w polskiej kulturze do tego typu rękodzieł, wyjaśniamy, że jest to ozdobny pas białego wyszywanego płótna, mający symboliczne znaczenia: drogi, losu, ochrony. Ręczniki są charakterystyczne dla kultury ludowej wschodniosłowiańskiej. Niekiedy wyhaftowane zostają na nim magiczne znaki ochronne. Ręcznikiem takim tradycyjnie zakrywano chleb leżący na stole. W cerkwiach i chatach ręczniki wiesza się nad ikonami. Są używane także w wielu obrzędach, przede wszystkim związanych ze ślubem lub przejściem w zaświaty.

Przy kawie i słodkościach artyści wymieniali się doświadczeniami i pomysłami na kolejne prace. Ci, którzy nie posiadają tego typu talentu, z niedowierzaniem patrzyli na cuda stworzone ludzką ręką. Wspaniała atmosfera towarzyszyła wszystkim gościom Bursy. Dzięki warsztatom wielu ludzi mogło pochwalić się tym, co do tej pory skrywali w domowym zaciszu. Dzięki tej imprezie Polacy poznają bliżej łemkowską kulturę, gdyż często inspirują się również łemkowskimi motywami w swoich pracach. Tematyka konkursu również często zmusza do sięgnięcia w głąb łemkowskich tradycji, co pozwala na lepsze poznanie naszych sąsiadów. Nawiązują się nowe znajomości i przyjaźnie, których nie dzieli pochodzenie i język, a łączy wspólna pasja i sztuka.

Tekst w języku łemkowskim:

Дня 08.12.2013 рока в будынку Стоваришыня Руска Бурса в Ґорлицях уж по раз третій проходили «Варштаты вышываня». Є тоциклічна імпреза Стoваришыня, котра од початку тішыла ся великым заінтерсуваньом не лем серед лемківской суспільности. З рока на рік мож взріти штораз векше чысло участників тых варштатів, так смотрячы на чысло творців як і публикы. І так сміло можеме назвати варштаты медженародном імпрезом, котра объєднує польскых і лемківскых артистів. – Крестиковий гафт то моя пасия од вельох років, заразила єм ньом пару моіх приятельок. На нашых приватных стрічах зродила ся думка, жебы працы, котры робиме вказати інчым, вымінити ся взорами і думками, просто кус ся похвалити. Як видно охочых до обзераня і подивляня нашых прац не бракує. – бесідує Пані Галина Адамяк, головна орґанізаторка стріч, котра завдякы свойой пасиі выполнила бурсяний будынок ділами штукы як тіж веселым ґваром публикы.

Імпреза зачала ся од перегляду соток прац. Вышыванкы остали запрезентуваны през 16 іх творців, серед котрых появляют ся такы назвиска як: Анна Тылявска, Марія Млынар, Гелена Нагач, Болеслав Нікєль, Маргарита Барщ, Орина Переґрим, Анна Клясек-Віслоцка, Єва Тхір, Боґуслава Оґродовчык, Галина Ґамбаль, Сусанна Яра-Малецка, Марянна Яра, Маргарита Ґрибось, Анна Малецка, Галина Адамяк. Як мож взріти серед вельох жен явил ся тіж мужчына, котрий в тот спосіб звернул особливе заінтересуваня, не лем своіма працами, але тіж свойом особом. Ґратулюєме талану і пасиі. Найстарша з участничок то Пані Орина Переґрим, котра хоц ма уж 87 років з рока на рік привозит новы вышыванкы. Як єднина з нечысленных уж осіб вышыват без готовых взрорів на тзв. білым, чыстым полотні, што є не легком штуком. На выставках мож было взріти святы образы, іконы, рослинны мотывы, краєвиды, звірята, байковы постаті, обрусы, заголовкы, кошелі, ґоресты, блюзкы, партичкы, абстракциі, святочны прикрасы і вельо інчых. В працах мож было найти взоры з Лемковины, Ґуцульщыны, Буковины і інчых карпатскых обшырі.

Як што рока в часі імпрезы обрадувало жырі в складі: Марек Ґуртат, Мирослава Ґыбей і Яніна Маліняк, котре мало тяжку задачу выбрати лявреатів конкурсу, якого темом была партичка. По долгых і тяжкых бесідах оголосили выграных:

• Iмісце – Пані Боґуслава Оґродовчык
• II місце – Пані Галина Адамяк
• III місце – Пані Анна Клясек-Віслоцка

Додатково своі приватны нагороды уфундувал властитель пасмантериі, котра находит ся в Ґорлицях при ул. Міцкєвіча Пан Марек Ґуртат, котрийвыріжнил такы особы як: Пані Галина Ґамбаль, Пані Гелена Нагач і Марянна Яра.

В часі обзераня выставы орґанізаторка задбала,жебы одбераня штукы не одбывало ся лем в візуальний спосіб. Ціле торжество своім співом прикрасили: Сусанна Яра-Малецка, котра в тым році выдала свою сольову платню «Весна, весною», котрой товаришыли основателька і кєрівник ансамблю «Відимо» з єдном з членкынь ансамблю Наталійом Малецком. Для тых, котры в будучности хотілибы долучыти до ґрона артистів представляючых своі працы і взяти участ в конкурсі подаєме тему на будучий рік: ручникы.

При каві і дачым солодкым артисты выміняли ся досвідчынями і думками на наступны працы. Тоты, котры не мают того рода таланту з недовірйом смотрили на чудеса створены людскыма руками. Мила атмосфера товаришыла вшыткым гостям Бурсы. Завдякы варштатам вельох люди могло похвалити ся тым што до того часу ховали деси в куті. Завдякы такым стрічам Полякы ближше познают лемківску культуру, бо пак часто в своіх працах інспіруют ся лемківскыма мотывами. Конкурсова тема часто тіж примушат до сягніня глубше до лемківскых традыций што дозвалят на ліпше познаня сусідів. Навязуют ся тіж новы знаємости, котрых не ділит походжыня і язык, а лучыт спільна пасия і штука.